Filozofio en Esperanto

Kompilis Ralph Dumain

[Malneto]

Ĉi-reteje

Originalaj verkoj de R. Dumain

• Review (Recenzo): Evaldo Pauli, "Rekta Pensado"
• Recenzo Nefinverkita: Evaldo Pauli, Pri Dubo kaj Certeco 
• “Postkomentaro al Dankov”
• C.L.R. James & Usona Kulturo
• Letter on Sapir-Whorf discussions at LogFest ’89 and other topics

Esperantaj tradukoj fare de R. Dumain

• "Lingvoplanado" (Language Planning) de Rudolf Carnap
       ( For part of original English text, see Rudolf Carnap on IALs.)
• Misio de la Filozofo de Paul Nizan 
• Pri Proponita Konvertiĝo al Kristanismo: El la Aŭtobiografio de Salomon Maimon (traduko) 
• Cinika Racio Difinita de Peter Sloterdijk (traduko)
• Jevgenij Zamjatin pri Revolucio, Entropio, Dogmo & Herezo

Tradukoj el Esperanto fare de R. Dumain

• "Doubt and Atheism" by Evlogi Dankov, translation of / traduko de “Dubo kaj Ateismo” de Evlogi Dankov
• Dialogiko je la Fino de Dialektiko: Enhavo / Dialogic at the End of Dialectic: Contents, de/by Eugen Macko

Originalaj verkoj de Esperantistoj

• Héros existentialistes dans l'oeuvre littéraire de J.-P. Sartre: texte bilingue = Ekzistencialistaj herooj en la literatura verkaro de J.-P. Sartre de Colette Llech-Walter
• Dialogiko je la Fino de Dialektiko: Enhavo / Dialogic at the End of Dialectic: Contents, de/by Eugen Macko  (Rigardu ankaŭ Enkondukon)
• Rekta Pensado (Enhavtabelo) de Evaldo Pauli
  • Mislogika penso kaj logika penso
• Pri Dubo kaj Certeco: Enhavtabelo & Prefaco de Evlogi Dankov
• Mil jaroj de kristana filozofio (Enhavo & Enkonduko) de Evaldo Pauli
• “Komunika Etiko kaj Esperantismo” de Helmut Welger
• Pri SIMPOZIO — letero de Prof. L. Podmele
• “Pri la Vera kaj Falsa Konscio” de Ladislav Podmele
• “Pri Falsa Konscio kaj Mistifiko” de Ladislav Podmele
• “La falsa konscio” (daŭrigo) de Ladislav Podmele
• “Kritiko de la Falsa Konscio” (daŭrigo) de Ladislav Podmele
• “Superstiĉa Pensmaniero” de Ladislav Podmele
• “La Ĉefa Senco de nia Filozofado” de Ladislav Podmele
• “La interna dinamiko de la arto en la Poetiko de Aristotelo” de Ignat Florian Bociort
• “Benedetto Croce inter la jesado kaj neado de la estetika progreso en la literaturo kaj arto” de Ignat Florian Bociort
• “La Filozofio de Jozefo Ditsgen” de Mark Starr
• "Spinoza, La Filozofo de la Homa Feliĉo" de Simon Aarse
• Arta partikulareco kaj Esperanto [pri teorio de Georg Lukàcs] de R. P. Nogueira
• Notlibro de Praktika Esperantisto [enhavo] de K. R. C. Sturmer
  • Bertrand Russell
• “Dubo kaj Ateismo” de Evlogi Dankov
• “Obskuraj Radikoj de la ‘Nova Epoko’” de Roland Schnell
• "La Humanisma Kadro de Julian Huxley, Evolua Etikisto" de Bernard Golden
• "Lingua Ignota per simplicem hominem Hildegardem prolata" de W. J. A. Manders 
• Lullus kaj la Filozofia Lingvo de István Szerdahelyi 
• "Leibniz, Couturat kaj la Teorio de Ido" de Tazio Carlevaro
• Antaŭparolo de Eugène de Zilah al Diskurso pri la Metodo de Kartezio (René Descartes)
• "Terminologiaj Observoj" [Ĉerpoj pri Hegel, Filozofiaj & Terminologiaj Principoj] de Yamasaki Seikô
• Recenzo: Dr. Stan Kamaryt: Filozofia Vortaro (1934) de F. Erdey

Originalaj verkoj (kelkaj el ĉiuj ĉi-reteje) pri liberpenso & ateismo

• «L’athéisme espérantophone» par Martin Lavallée
• "Esperanto und Atheismus" de Detlev Blanke
• “Pri Libera Penso” (1910)
• Liberpensuloj (Enciklopedio de Esperanto, 1933)
• "Religio kaj Kapitalismo" de Simon Aarse
• Kontraŭ Dio! Ateista Krestomatieto : Kovrilo + Enhavo

Esperantistoj & Idistoj pri filozofio en la angla

• Carnap on Wittgenstein & Esperanto / Carnap pri Wittgenstein & Esperanto
• Logic and Language (The Principles of Logic) by Louis Couturat 
• “Organized Labor and the Dewey Philosophy” by Mark Starr
• Review of Bruno Latour, Steve Woolgar, Laboratory Life by Verloren van Themaat

Originalal poemoj pri filozofio

• Filozofo, poemo de L. N. Newell
• “La Filozofo” de Albert Goodheir
• “Ungo de Aufhebo”
• "miraklo", poemo de Jorge Camacho
• “Ortodoksulo” poemo de Valentin Melnikov 

Esperantaj tradukoj de filozofiaj verkoj

• Ateisto Fan Ĝen 
• Drinkema kaj Frenezuma Filozofo Ĵŭan Ĝji 
• Wang Chong, Filozofo Ribelema de MAO Zifu
• La Stoikismo de Agostinho da Silva
• “Kial la civilizacio ne bankrotos” de Albert Einstein, trad. el la angla C. Rosen
• La Ekskomuniko de Baruĥ de Spinoza de Theun de Vries, elnederlandigis Henk Beijne
• Cogito Ergo Sum de René Descartes, tradukis Albert Goodheir
  • Rigardu ankaŭ: Antaŭparolo de tradukinto Eugène de Zilah
• Letero de Kartezio pri Lingvo Internacia (20 nov 1629) trad. Eugène de Zilah
• Kandido, aŭ Optimismo (Enhavo) de Voltaire, trad. Sergio Pokrovskij
• “La Vizaĝo” de Emmanuel Levinas 
• Memore al Moritz Schlick de Rudolf Haller, trad. Klaus Perko
• La naturesplorado en la mondo de la spiritoj de Friedrich Engels, elgermanigita de Vilhelmo Lutermano
• “Markso kaj la okcidenta mondo” de E. V. Iljenkov, trad. Yury Finkel
• Proleta Kurso, vol. 5 (1932)
  • Enhavo  / Enhavo (PDF)
  • Antaŭparolo
  • Dekunu tezoj pri Fojerbaĥ 
  • Dekunu tezoj pri Fojerbaĥ / Dialektika Metodo / Historia materialismo / Aforismoj pri la Scienco (K. Marks)

Esperantaj tradukoj de beletraj verkoj

• “La Pocio de Lao-Ce” de Richard Garnett, trad. Victor Sadler
• Reĝo Menas aŭ la praktika valoro de la filozofio de Milán Füst, tradukis Kálmán Kalocsay
• Frigyes Karinthy: philosophical fragments / filozofiaj fragmentoj

Kelkaj Esperantaj tradukoj de liberpensaj & ateismaj verkoj

• La Dia Pesto de Johann Most
• Ĉu Oni Povas Vivi Sen Religio? de André Lorulot
• La Releviĝo de Tomaso Paine de R. W. Morrell 

Filozofiaj, semiotikaj, tradukteoriaj, & interlingvistikaj konsideroj pri Esperanto kiel lingvo & rilatoj al la socio

• Antilanguage & Esperanto
• Esperanto Kiel Anti-Lingvo de Baldur Ragnarsson
• "Letero el ekster la (E-) kulturo" de Radosław Nowakowski
• Letter on Sapir-Whorf discussions at LogFest ’89 and other topics by R. Dumain
• James Joyce & Esperanto: Selected Bilingual Bibliography / Elektita Dulingva Bibliografio

Neesperantistoj filozofoj & rilataj kleruloj pri Esperanto & planlingvoj

• Wittgenstein on Esperanto/ Wittgenstein pri Esperanto
• Ludwig Wittgenstein and Constructed Languages: Wittgenstein, Esperanto by T. Peter Park
• Wilhelm Ostwald's ‘The Bridge’ by Niles R. Holt

Bibliografioj de R. Dumain

• Spinoza en Esperantujo
• Philosophical and Universal Languages, 1600-1800, and Related Themes: Selected Bibliography
• ATEO: Bazaj Informoj & Enhavtabeloj de Ateismo sub redakcio de R. Dumain
• Hermann Hesse, Esperanto, Klera Utopio, Universala Lingvo / Intellectual Utopia, Universal Language
• Ruan Ji / Juan Chi / Ĵŭan Ĝji
• Bertrand Russell vs William James & the Will to Believe
• James Joyce & Esperanto: Selected Bilingual Bibliography / Elektita Dulingva Bibliografio
• Simpozio (Filozofia Revuo): Enhavtabeloj #1-#46 (1983-2005)

Alireteje / On other sites

Aktuala esperantista agado / Current Esperantist activity

El kongreso de Esperanto-USA 2021

Saĝamado - filozofio, kun Laŭrenco Kenny (18a de junio 2021, 58:18 min.)
     1) Kio estas filozofio?
     2) Ĉu oni komuniku filozofie per Esperanto? (@19:25)
     3) Lingvaj & tradukaj problemoj en diversspecaj komunikoj & rilatoj al pensado (@20:32)
     4) Proponoj de temoj por Esperanta filozofio (@31:30)
     5) Diskutado (@40:00): R. Dumain;  L. Kenny (@47:15), aliaj (@49:25)

Tema kanalo #filozofio en kanalo Esperanto-USA ĉe Discord (19a de junio 2021 - )

Estinta esperantista agado / Past Esperantist activity

Rim. ankaŭ sekcion / See also Blogoj & diskutgrupoj (sube / below).

Evaldo Pauli (1925-2014)

• Filozofia Asocio Tutmonda
• Kultura Fondaĵo Simpozio
• Enciklopedio Simpozio (Vikipedio)
• Enciclopédia Simpozio- Esperanto (video, en la portugala)
• Enciklopedio Simpozio
• Simpozio (revuo), #1 (marto 1983) - #46 (novembro 2005)
  • Simpozio @ eventoj.hu (#31-46)

Filozofio / Philosophy: Fontoj / Sources

Kategorio:Filozofio - Vikipedio

Kategorio:Filozofiaj konceptoj - Vikipedio

Kategorio:Filozofia terminologio - Vikipedio

Kategorio:Abstraktado - Vikipedio

Kategorio:Filozofio - Vikifontaro

Fakverko:Filozofio - Vikipedio

Filozofio - Vikipedio

Filozofio - Neciklopedio

FAKVERKOJ EN ESPERANTO: Filozofio (Miroslav Malovec)

Filozofio @ Aŭstria Nacia Biblioteko (IEMW) (118 eroj sub ĉi tiu ŝlosilvorto)

Filozofia Vortaro (1934) de Stan Kamaryt

Enciklopedio Simpozio

LSR - parafilozofia projekto (La Mettrie, Max Stirner, Wilhelm Reich)

Enkonduko

Max Stirner - Restinte disidento

Metodologia Dubo - Vikipedio

Herbert Marcuse - Vikipedio

Theodor Wiesengrund Adorno - Vikipedio

Gudskov, Nikolao. "Kontraŭ ĉiuj ideologioj — ankoraŭ unu" [recenzo: Vogelmann, Bruno; La Nova Realismo], La Ondo de Esperanto, 1999, #10 (60).

"Ĉu Taleso estis la unua, aŭ forgesitaj 'sepoj'?" de Nikolao Gudskov

Oslak, Vinko. Filozofii subtende (2000).

Oslak, Vinko. Foje eĉ pensi estas ĝuo (2003)

Manifesto: Kial Ni Estas Skeptikuloj? de Mario Bohoslavsky

Ĉu alternativo? La kritika penso ĉe la fino de la dudeka jarcento de Jurgo Alkasaro (1996)

"Reala princo kaj necesa princo. Leciono de La princo de Niccolò Machiavelli" de Jurgo Alkasaro (1997)

“Via Infano aŭ la Hundo?”: Besta liberigo aŭ nuna kontraŭhumanismo de Víctor GÓMEZ PIN (2007)

"La signifo de la dudek-unua jarcento" de Ronald J. Glossop

Kelkaj logikaj vortoj (ĉefe pri natura dedukto) de Daniel Clemente Laboreo

Enkonduko al natura dedukto de Daniel Clemente Laboreo (2004, reviz. 2005)

"Araneo kaj Leibnitz" de Cezar (poemo en Esperanto & la germana)

Valore, Paolo. "La ricerca astratta come creazione di linguaggi. Quasi un manifesto / La abstrakta esplorado kiel kreado de lingvoj. Kvazaŭ manifesto," InKoj. Interlingvistikaj Kajeroj [Interlinguistics & Philosophy of Artificial Languages / Interlingvistiko kaj Filozofio de Artefaritaj Lingvoj], vol. 1, no. 1 (2010), pp. 1-11.

Antikva grek-romia filozofio

Argumentoj de Epikuro pri neekzisto de Dio (de "frenezulino", 2 junio 2009 / YouTube video)

Paradokso de Epikuro (Vikipedio)

Platono [Plato]. La Respubliko.

Platono [Plato]. Kritilo.

Gerrit Berveling @ Wikiwand

Hermiaso - Satiro pri la profanaj filozofoj elhelenigis Gerrit Berveling

Lukiano - Filozofo-merkato elhelenigis Gerrit Berveling

Epikteto - Manlibreto elhelenigis Gerrit Berveling

... kaj aliaj

Ĉina filozofio

Granda Lernado kaj Doktrino de Mezeco, trad. Kiuiĉi NOHARA

Analektoj de Konfuceo, trad. Wang Chongfang

La Granda Lernado, trad. Wang Chongfang

La Doktrino de Mezeco, trad. Wang Chongfang

La Libro de Laŭzi, tradukis Wang Chongfang

Dao De Jing de Laŭzi -- Mistero el la Misteroj de MAO Zifu, 2012-08-20

Dao De Jing De Laŭzi tra Wang Chongfang de Eugène de Zilah, 2013-06-25

Dao De Jing, trad. Dorothea & Hans-Georg Kaiser & Frank Vohla laŭ la germana traduko de Rikardo Vilhelmo

Ĝuang Dsi: "La vera libro pri la suda florolando", trad. Hans-Georg Kaiser

Ĝuang Dsi: Saĝuloj kaj rabistoj (anekdototraduko), trad. Hans-Georg Kaiser

Ĝuang Dsi & Laotse [el ĉina filozofio, bazaj tekstoj de Daŭismo] ĉe cezarkulturo

Ĉina Filozofo, Moh Tih kaj la Agresiva Milito de Franciszek Tokarz

Ĉina fama antikva filozofo Zhu Xi (China Radio International, 2009-06-29)

Ekonomiko laŭ Konfuceo de LEE Chong-Yeong

Filozofoj pri interlingvistiko & Esperanto

Filozofoj pri Esperanto
(El: Isaj Dratwer, Pri Internacia Lingvo dum Jarcentoj)

Rudolf Carnap on IALs (anglalingva originalaĵo)

Guide to the Rudolf Carnap Papers, 1904-2007 ASP.1974.01
ULS Archives & Special Collections, University of Pittsburgh
(See Esperanto, international language, language planning)

Jan Amos Komenský (Johano Amos Comenius) de Jan Václav Novák (1921)

Monadologio (1714) de Gottfried Wilhelm Leibniz, tradukita de Émile Boirac (1902, 1905)

Vortoj de Kantio, tradukis el germana Ziko M. Sikosek

Russell, Bertrand. La Problemoj de la Filozofio (ĉapitroj 1 & 2), Esperantigis Jurgo Alkasaro

Russell, Bertrand. Kial Mi Ne Estas Kristano

Paĝojn el filozofo Karl Popper – el libro « la objetiva kono », alesperantigis R. Platteau

Derrida kaj Habermas pri terorismo de Giovanna BORRADORI, trad. Vilhelmo Lutermano

Derrida en dialogo pri terorismo

Habermas en dialogo pri terorismo

Veto por la Racio

La veraj interparoladoj de Sokrato de Han Ryner, trad. E. Lanti

Lasta lekcio en Gotingeno de Davide Osenda, kun eseo de Davide Astori
komiksrakonto trad. el la itala, pri la nefini-teorio de Cantor

Blogoj & diskutgrupoj

Promene, blogo de Dirk Bindmann (ĝis julio 2019)

Komuniga Maŝino (Amelano) — blogo malaperis

filozofio — yahoo-grupo, ne plu ekzistas

Dokumentoj ne plu troveblaj

"Kio estas bona?" de Gragoman (1987)
Temas pri Wittgenstein-a pritrakto de etiko.

Nacilingvaj verkoj (ne pri Esperanto) de esperantistoj-filozofoj

Works by Todd C. Moody

Aldona Bibliografio

Originalaj Verkoj

de Zilah, Eugène. Kaj kiu pravas: Memorspertoj. Vieno: Pro Esperanto, 2002. Recenzoj.

Goodheir, Albert. Fondita sur roko: la filozofio de Spinoza post tri jarcentoj. Glasgow : Eldonejo Kardo, 1977, 1981.

Gudskov, Nikolao. Kiel la homo ekis pensi: eseoj pri la helena filozofio. Moskvo: Eldonejo "Impeto", 2012.

Lapenna, Ivo. Retoriko. 3a eld. Rotterdam, 1971. (1a eld. 1950.)

Llech-Walter, Colette. Héros existentialistes dans l'oeuvre littéraire de J.-P. Sartre: texte bilingue = Ekzistencialistaj herooj en la literatura verkaro de J.-P. Sartre, antaŭparolo de Giorgio Canuto. Perpignan: Centre Culturel Espérantiste, 1958. 72 p. (Prie en Vikipedio.) Kun ĉerpaĵo el la teatraĵo La Muŝoj.

Macko, Eugen. Dialogiko je la Fino de Dialektiko: Liberigo la Pensadon de la Hegela Dialektiko per la Dialogiko de Rosenzweig kaj la Ne-dialektika Ontologio de Heidegger / Dialogik am Ende der Dialektik. München: Eugen Macko, 2001. 476 p. Dulingva eldono (Esperanto/germana). (Dialogic at the End of Dialectic: Liberation of the Thought of the Hegelian Dialectic by Means of the Dialogic of Rosenzweig and the Non-Dialectical Ontology of Heidegger, bilingual Esperanto-German edition.) Enhavo (Table of Contents), pp. 469-476. (Angla traduko de / English translation of table of contents by / R. Dumain.)

Pauli, Evaldo. Mil jaroj de kristana filozofio. Florianópolis: Simpozio, 1985. Enhavo & Enkonduko.

__________. Pri Dubo kaj Certeco. Chapecó (Brazilo): Fonto, 1984. Enhavtabelo & Prefaco.

__________. Rekta Pensado. Chapecó: Fonto, 1983. Enhavtabelo.

Tornado, B. [pseŭdonimo de Boris Vladimiroviĉ Tokarev]. Vivo de Prometeo. Moskvo: Eldonejo "Impeto", 1996. Versa epopeo. Recenzoj.

Vogelmann, Bruno. La nova realismo: la konsekvencoj de la nova pensado. 3a eld. Dobřichovice: KAVA-PECH; 1998. (1a eld. 1989.)

Tradukoj

Archdeacon, Ernest. La mistero de nia surtera ekzisto, trad. André Caubel. Laroque Timbaut: La Juna Penso, 1979.

Descartes, René. Diskurso pri la metodo, tradukita kun klarigoj de Eugène de Zilah. Chapecó: Fonto, 1985. (2a eld., 2012.) Antaŭparolo.

Hoŭ Ĝjŭeljang. Antikvaj Filozofoj de Ĉinio, tradukita el la ĉina. Pekino: Ĉina Esperanto-Eldonejo, 1988.

Mao Zedong. Kvin filozofiaj verkoj de prezidanto Maŭ. Pekino: Fremdlingva Eldonejo, 1972.

Nietzsche, Friedrich. Tiele parolis Zaratuŝtra: libro por ĉiu kaj neniu, trad. W. A. Verloren van Themaat, enkonduko kaj notoj de Walther Linden. Helsinki: Fondumo Esperanto, 1977. Ankaŭ ĉi tie.

Pannekoek, Anton. Antropogenezo: studo pri la ekesto de homo, trad. Marcel Leereveld. Laroque Timbaut: La Juna Penso, 1978.

Pascal, Blaise. El la Pensoj de Blazio Paskalo, esperantigitaj de Valo. Laroque Timbaut: SAT-Broŝurservo, 1986.

Porphyrius. Enkonduko en la kategoriojn de Aristotelo, trad. Evaldo Pauli. Chapecó: Fonto, 1983.

Voltaire. Kandid aŭ la Optimismo, trad. Eŭgeno Lanti. Lepsiko: SAT, 1929. Rigardu ankaŭ Vikipedion.

Voltero. Kandido, aŭ Optimismo, tradukis el la franca Sergio Pokrovskij; Antaŭparoloj de Sergio Pokrovskij kaj Eŭgeno Lanti; Postparolo de Sergio Pokrovskij. Kaliningrado: Sezonoj, 2023. 176 p. (Literatura suplemento al La Ondo de Esperanto, 2022)

Konsultu ankaŭ la detaligitan enhavon: Kandido, aŭ Optimismo (Enhavo) de Voltaire, trad. Sergio Pokrovskij.

Voltaire. Tri Verkoj de Volter, en traduko de Eŭgeno Lanti. Paris: Sennacieca Asocio Tutmonda, 1956. [PDF, 99.74 MB]

Noto de la Eldonanto
Antaŭparolo (7-11)
Kandid aŭ la Optimismo (13-132)
Zadig aŭ la Destino (135-227)
Senartifikulo (229-312)

Voltaire @ Ĝirafo

Voltaire’s philosophical tales: commentary by R. Dumain

OMISSIONS ON THIS PAGE (but not from this site)

• Based on Esperanto guide on this web site not updated for years
• Mostly omitting philosophical literary works
• Mostly omitting atheism & religion, but note Bakunin, Feuerbach
• Mostly omitting cultural, political & social philosophy, Marxism, anarchism
• Mostly omitting discussions about (philosophy of) language, including Gramsci
• Mostly omitting conceptualizations of Esperanto as a culture, community, language, etc., but note Gary Mickle.
• Have not checked & updated all external links

For more on this site, see:

Esperanto & Laborista Movado / Esperanto & the Labor Movement

Esperanto & Interlinguistics Study Guide

What's New [on this site]

& offsite, my blog Ĝirafo

ADDITIONS NEEDED / aldonoj bezonataj

• Essays from Sennacieca Revuo
• Enhavo de revuo Simpozio
• Esperanto translations
• Additions beyond last date of research
• MAS-libroj & La Diplo (postmodernismo, ktp.), SAT
• Stojan & Esperanto library catalogs already mined?
• Kontrolu eks-blogon de Ken Miner
• Diskuto de terminologiaj problemoj kun Detlev Blanke
• pri Loglan/Lojban
• Dirk Bindmann's definition/criteria viz. philosophy
• Criteria for choosing what to write/translate; practical priorities & perspectives on exchange of information via Esperanto

CONTACT Ralph Dumain

Uploaded 17-19 June 2021
Last update 2 July 2023
Previous update 28 June 2023
Previous updates 28-30 June, 1 July,
25 Aug, 12, 28 Nov. 25 & 18 & 22 Dec 2021