Ralph Dumain: "The Autodidact Project": István Örkény: "Uz-instrukcio" (trad. Lajos Tárkony)

[Pron.: i!ŝtva:n ö!rke:nj.] Novelisto, romanisto kaj dramverkisto, elstara kaj tre unika kreanto de la moderna hungara prozo. Lia stilo estas preciza, senbalasta: li scias krei dramece densan atmosferon ankaŭ per malmultaj vortoj. Liajn verkojn karakterizas profunda intelektismo, en lia prezentmaniero grave ĉeestas ironio, moko kaj grotesko, la ĉi lasta ofte kunfandite kun liriko. En la prozqj miniaturoj, nomataj Unuminutaj noveloj, en esktreme koncizigita formo li parolas pri la grandaj kaj malgrandaj aferoj de la mondo en tono morde moka, malintime pseudo-objektiva aŭ varme kunsenta. Eble la plej sukcesa hungara dramverkisto: liajn pli gravajn dramojn oni ludis en preskaŭ ĉiuj ĉefurboj de Eŭropo. Ĉi-sube aperas kelkaj pecoj el liaj Unuminutaj noveloj.

Örkény István

(5 aprilo 1912 - 24 junio 1979)

Uz-instrukcio

La aldonitaj noveloj, spite al sia kurteco, estas plenvaloraj verkaĵoj. Ilia avantaĝo estas, ke per ili oni ŝparas tempon, ĉar ili ne pretendas atenton daŭantan dum longaj semajnoj, monatoj.

Ĝis la duonkuirita ovo kuiriĝos, ĝis la vokita telefonnumero (se ĝi signas okupitecon) sin anoncos, ni legu unu Unuminutan Novelon.

Ankaŭ malbona ĝenerala farto, ĝenata nervostato ne estas malhelpo. Ni povas ilin legi sidante aŭ starante, en vento kaj pluvo, aŭ komunikiĝante en plenŝtopita aŭtobuso. Plej multaj el ili estas ĝueblaj ankaŭ dum irado !

Estas grave, ke ni atentu pri la titoloj. La aŭtoro klopodis je kurteco, do li ne povis doni nenidirajn titolojn. Antaŭ ol ni ascendas tramon, ni rigardas ĝian numeron. Same grava apartenaĵo de tiuj ĉi noveloj estas ilia titolo.

Kompreneble tio ne signifas, ke estas sufiĉe legi nur la epigrafojn. Unue la titolo, poste la teksto : jen la sole ĝusta uzmaniero.

Atenton !

Kiu ion ne komprenas, tiu legu denove la duban skribaĵon. Se ankaŭ tiel li ne komprenas, la manko estas en la novelo.

Ne ekzistas malsaĝaj homoj, nur malbonaj Unuminutaĵoj !

Használati utasítás (hungara, Hungarian)

A mellékelt novellák rövidségük ellenére is teljes értékű írások. Előnyük, hogy az ember időt spórol velük; mert nem igényelnek hosszú hetekre-hónapokra terjedő figyelmet. Amíg a lágy tojás megfő, amíg a hívott szám (ha foglaltat jelez) jelentkezik, olvassunk el egy Egyperces Novellát.

Rossz közérzet, zaklatott idegállapot nem akadály. Olvashatjuk őket ülve és állva, szélben és esőben vagy túlzsúfolt autóbuszon közlekedve. A legtöbbje járkálás közben is élvezhető!

Fontos, hogy a címekre ügyeljünk. A szerző rövidségre törekedett, nem adhatott hát semmitmondó föliratokat. Mielőtt villamosra szállnánk, megnézzük, milyen jelzésű a kocsi. E novelláknak éppily fontos tartozékuk a címe.

Ez persze nem azt jelenti, hogy elég csupán a föliratokat olvasgatni. Előbb a cím, aztán a szöveg: ez az egyetlen helyes használati mód.

Figyelem!

Aki valamit nem ért, olvassa el újra a kérdéses írást. Ha így sem érti, akkor a novellában a hiba.

Nincsenek buta emberek, csak rossz Egypercesek!

FONTO: Örkény, István. “Uz-instrukcio al la Unuminutaj noveloj,” tradukis Lajos Tárkony, en Hungara Antologio, redaktis Vilmos Benczik (Budapest: Corvina Kiadó, 1983), p. 402. El Unuminutaj Noveloj, kun enkonduko pri la verkisto. En Hungara Antologio:

István Örkény

(1912‑1979)

Örkény István

(5 aprilo 1912 - 24 junio 1979)

Uz-instrukcio

Használati utasítás (hungara, Hungarian)