Hajkoj kaj Tankaoj

de Jorge Luis Borges

La genia argentina verkisto Jorge Luis Borges sentis apartan amon al la orientaj kulturoj en la lastaj jaroj de sia vivo. Li eĉ penis lerni la japanan kun la helpo de sia japandevena sekretari-edzino Maria Kodama. Li tamen trovis, ke “la japana estas la plej malfacila lingvo”, kaj ke la orientaj mondkonceptoj ne plene kongruas kun tiuj, kiujn li lernis el nekalkuleblaj libroj.

Laŭ Humberto Senegal, kiam Borges verkis hajkojn kaj tankaojn li ne sukcesis rompi la peze intelektan vualon, kiu blindigis parton el lia vidkapablo. Tiuj japaneskaj poemoj estas insulo en la verkaro de Borges. La erudicio kaj la konstanta metafizika priokupiĝo ne lokeblas en tiuj mallongaj versoj, sed ĉiamaniere postlasas siajn spurojn.

En siaj hajkoj kaj tankaoj Borges ne montras la mondon, sed la pason de sia vivo tra la mondo, foje kun amara rigardo. Tamen, ili ja estas majstraj, kiel espereblas de majstra verkisto.

Borges verkis entute 6 tankaojn kaj ĉ. 20 hajkojn. La hajkoj aperis en la libro “La Cifero”, kaj aliaj en la argentina ĵurnalo “Clarin”, de januaro 1980. La seso da tankaoj aperis en “La Oro de l'Tigroj”, kie Borges mem priskribis sian laboron rilate al japaneska poezio: “Mi volis adapti al nia prozodio la japanan strofon de unua 5‑silaba verso, dua 7‑silaba kaj tria 5‑silaba (tio estas, hajko), kaj du lastaj 7‑silabaj. Mi ne scias, kiel tiujn ekzercajn verkojn akceptos la japanoj”. Borges poste diris, ke liaj japaneskaj versoj plejeble estas nevaloraj, ĉar la tradicia japana kalkulado de silaboj ne estas adaptebla en la hispanan. La hajkojn kaj tankaojn de Borges konservas la tradician 5‑7‑5 kaj 5‑7‑5‑7‑7 silaban strukturon, kiun okcidentaj verkistoj kutime preterpasas.

En libera traduko ni esperas, ke la poemoj de Borges restos egale riĉenhavaj kaj esprimplenaj.

HAJKARO

De Jorge Luis Borges

		La vasta nokto jam ne estas pli ol aromo.

En mallumo libroj, bildoj, ŝlosiloj iras mian sorton.

	La maljuna mano ankoraŭ faras versojn forgesotajn.

Jam ne ĝojigas min la ĝardenaj migdalarboj. Mi memoras vin.		Ĵus mortis homo. La vanghararo ne scias. Ungoj daŭre kreskas.

	Ĉu estas aŭ ne estas la sonĝ’, kiun mi forgesis antaŭ l’aŭroro?

Ekde tiam mi ne movas la pecojn sur la ŝaktabulo.		Malproksima birdkanto. Najtingalo ne scias, ke ĝi konsolas vin.

	En kia hieraŭo, en kiuj Kartagaj kortoj falas tiu ĉi nuna pluvo?

	Jen la mano kiu iam tuŝis vian hararon.

Sub la luno la plilongiĝanta ombro estas unika.		Ĉu imperio ĉu lampiro tiu lum’ estingiĝanta?

	Sub l’alero spegulo kopias nur la lunon.

Ion rakontis al mi vespero kaj monto. Mi jam forgesis.		Sur ĉielo tiu sentempa formo: la novluno.

	Okazas aŭroro ankaŭ en dezerto. Iu scias tion.

La glavo senlabora revas pri bataloj. Alion mi revas.		Kordaro silentas. Muziko eksciis kion mi sentas.

	La novluno. Ankaŭ ŝi rigardas ĝin el alia pordo.

SES TANKAOJ

De Jorge Luis Borges

	Kial mi ne falis — Kiel miaj antaŭuloj — en batalo. En la vana nokto mi estas kiu kalkulas silabojn.		Tristas la pluvo falanta sur la marmoron, tristas esti grundo. Tristas ne esti la homaj tagoj, la sonĝo, l’aŭroro.


	Sub la luno la tigro de oro kaj malhelaĵo rigardas siajn piedegojn. Ĝi ne scias, ke aŭrore ili dispecigis homon.		La birda voĉo kaŝita en duonombro eksilentis. Vi trairas la ĝardenon. Mi scias: io al vi mankas.


	Alte sur la montopinto la tuta ĝardeno lunas, lunas ore. Pli belas tuŝeto el via buŝ’ en mallumo.		Alies pokalo, glavo kiu estis glavo en alies mano, la strata luno; diru: ĉu ne sufiĉas?