Konĉerto por unu fingro
kaj orkestro

William Auld


Movimento unua: Andante kun multa esprimo

se tamen dormas
       l’ albatro dum la gliso
kaj mevoj, ĉi sovaĝaj,
       rabistoj de l’ rubo mara,
              per bekoj kruelaj
       gratas la ŝtalan venton,
kaj inter piedfingroj de l’ etuloj
              kreskas la sablodiamantoj,
       ligneroj oraj de la vivoarbo,
en tiu somertago
              kiu suspektus
       la siblan morton sur la akvo voma,
la fridan sorton de l’ fiŝisto sola,
       kies vidvino sur la kaj’ atendas
atendas vane edzon fukoharan?

       kaj se ni ŝtelas
trankvilon sub akutaj ruĝradioj
              apud la ŝtona put’ de l’ oceano,
kie enfalis morton kvinjarulo
       (ho nigro de vualo kaj animo),
kaj se nin volvas
       dolĉo de l’ farniento
              kaj mano manon plektas sub la tablo
       kiom proksimas tiam kor’ al koro?

       se dum ni ridas
stultulo kaj kanajlo reciproke
              insidas niajn revojn de l’ morgaŭo?
— ho tiam mevoj kriĉas kaj forbekas
       la putran karnon de l’ droninto verda
kaj vane sur la griza sablo ploras
              ruĝaj okuloj sur vizaĝo griza
       kaj faŭko de la puto malfermiĝas
              kaj dankas Dion pro la streptokoko,
radiumanta maro nigre nudas
       ruĝardas grize super nigra nulo,
              kaj verdaj lumoj sur la nigro flagras
       kaj grizan karnon ostoj ekmalkroĉas
              kaj sango grizas, lante nigriĝante —
       se dum ni ridas
              kaj manoplekte ŝtelas
                     trankvilon de l’ vespero,
stultulo kaj kanajlo serpentumas
       inter la vivojn de l’ infanoj gajaj
              kaj ilin sufokpremas.

Ni estas la mortintoj; ni akuzas:
ankoraŭ viaj batoj nin kontuzas,
ankoraŭ pulmoj lastan gason spiras,
ankoraŭ niajn ventrojn kugloj ŝiras.
Vi pereigis nin sur eŝafodoj,
per malsatigo aŭ per bombeksplodoj,
niajn infanojn vi trabajonetis,
niajn vizaĝojn bote vi surtretis,
kiel brutaron vi nin pelis bate
kaj poste nin ekstermis senkompate.
Ni estas la mortintoj; iam homoj,
jen ni fariĝis malpli ol fantomoj.
Malami ne sufiĉas. Ni senpovas,
ĉar niajn voĉojn mara vent’ forblovas...
Aŭskultu!... Jen la febla kriĉ’ abortis...
Apenaŭ vivis ni, kaj vane mortis...
Ni estis feblaj, sed ni rajtis vivi;
tro tarde tamen...
                            laŭ la vento drivi...
kaj malaperi, pale akuzantaj,
ne plu minacaj, baldaŭ eĉ ne hantaj...
Sur mara vent’, maldensa kri’ obtuzas:

VI PEREIGIS NIN! KAJ NI AKUZAS!

mortintoj ni, ni kriĉis kiel mevoj
super falintaj ŝtonoj de Ninevoj
       apud altaroj,
              funde de l’ maroj
       for de l’ edzinoj
              murdis Kainoj
       ventoj sufokis
              lancoj trahokis
       pestoj forglutis,
              nin ekzekutis
kaj ni forŝvebis, agonio lasta,
al oceano, kriĉoj, de la tomb’ malvasta...

       tagon post tago
edzin’ aplomba lavas kaj kuiras,
       infanoj viglaj iras
ludi sub la vilaĝa fago,
       patroj ekvelas
antaŭ la sunleviĝo pala,
       la viv’ normala
laŭ sia rutino relas;
       ondeto foje
sulkigas la surfacon flakan
       kaj fulmon hakan
altiras naivul’ survoje,
       kaj vivo daŭras
sian normalan iron,
       momentan miron
konas etulo kiu blinde kaŭras,
       postan matenon
eliras la fiŝist’ normale
       kaj samfatale
edzin’ atendas plue la revenon

              ĝis krak!!

kaj dormas plu albatro dum la gliso
       kaj la indiferentaj mevoj
              super grizbluaj ondoj
       kriĉas momenton kiel la mortintoj
kaj la mortintoj pale grizas plue
              kaj griza vento fajfas tra l’ ondaro
       la ŝaŭmo saltas

                                   kaj la farniento
       fariĝas ruĝa fajro de la morto
kaj la infanoj sub la fago ŝrumpas
              kaj plagoj falĉas,
       la dolĉaj beroj veneniĝas
              doloroj ŝiras

              sangas vundoj
       haladza spiro de l’ kranio griza
kaj super ter’ acida kriĉas ventoj
              regas silento
kaj la droninto mordas siajn ostojn nigrajn
       neniu plu akuzi

                            kapablas

                                          MORT

Movimento dua: Alegro

piŭi’, piŭi’,
vanela kri’,
lanuga nub’,
hedero sub
la glata rok’
en monta lok’,
lirlanta burn’,
trilanta sturn’,
       kaj dolĉa potenco
       en vigla ripoz’,
       fin’ kaj komenco
       de metamorfoz’;
lantsalta ran’
tra l’ alta kan’
jen hop! kaj hop! —
kalejdoskop’:
enakva mond’,
rebilda frond’,
silenta trut’,
subita gut’,
       kaj rara trankvilo
       de l’ korpa nervar’
       en ombra azilo
       de l’ aŭkupar’.

Ho aŭkupar’, ho aŭkupar’,
vi ĉiam al mi karos —

sed rememor’ pri l’ ŝira plor’
en mia kor’ amaros...

vanela kri’ kaj bela vi
revenas jam tro akre:
post unu jar’ sub l’ aŭkupar’
vi vendis kisojn ŝakre;

sur glata rok’ malŝata mok’
animon mian tordas;
kruela sent-indiferent’
ĉi harpon malagordas,

kaj raspa voĉ’ de fidiboĉ’
en mia gorĝo staros —
ho aŭkupar’, ho aŭkupar’,
vi ĉiam al mi karos...

paska ĉielo
nuda kaj frida
oro de stelo
dolĉe insida,
tempomalesto,
mondo novica,
amotempesto
milde vortica;

nur unu fojon
oni trairas
marĉon kaj vojon,
retro ne eblas:
postaj bedaŭroj
splenon enspiras,
velkas la laŭroj,
ĝojoj tenebras.

Aŭdu vanelan krion sovaĝan,
venton flustranta ĉe l’ horizont’,
vidu naivan stelon junaĝan,
kurbu la dorso sub nuna hont’!

Sangas la ploroj vane sekretaj,
vane karesas duma seren’,
vanas turmentoj anakoretaj,
tuta la mond’ estas vana ĉagren’.

Aĉa perfido, fia malforto,
sakroj, blasfemoj, doloro kaj pent’ —
vanas bedaŭroj, senpovas vorto!
Eblas nur cedo, funebro, silent’...

       kaj dum
       plenum’
       de l’ am’
       sen flam’,
       mortem’
       kaj ĝem’
       kaj ŝlim’
       sen lim’...

grak-grak! la blek’
el korva bek’,
piŭi’, piŭi’,
vanela kri’,
trankvilo sub
minaca nub’,
       amara potenco
       en kruda naiv’,
       kaj manko de senco
       en morto kaj viv’,
              turmento kaj ploro en retrospektiv’,
              kaj manko de senco en
                                                 MORTO
                                                               kaj
                                                                    VIV’

Movimento tria: Adaĝo

Sed aŭdu krome la koran klarionon,
vidu la urbon sub verda lun’ dormantan:
silentaj nuboj naĝas la ĉielfonon,
dum nokto sternas trankvile la gigantan
tulon de sia senkonsciiga beno.
Ankaŭ la cignoj ne konas plu la lantan
luliĝon de la parka lagetsereno,
sed sur la nesto, kun la graciaj koloj
falditaj, dormas en milda suvereno.
En riverbordaj truetoj, l’arvikoloj
sonĝas pri trutoj ĉasitaj kaj ĉasotaj,
dum sur la branĉoj stuporas rubekoloj.
Je l’ kanotigoj, butonoj perlamotaj
de l’ akvogutoj lunlumon respegulas,
dum ranoj kvakas, kaj bufoj sacerdotaj
en nigraj stoloj admonas kaj murmuras.
Kaj se maldormas iu padanta homo,
supozu ni, ke ĝojo en li rukulas,
kvankam kun nuko kurbita kiel komo
li paŝas ombre sub la salikoj frondaj.
Ni nomu lin okaza futursimptomo,
kvazaŭ ne premus volvaĵoj anakondaj
de l’ timo plu la sonĝaron de l’ homraso,
kaj oni estus libere vagabondaj
edenloĝantoj, anstataŭ svarma maso
de nervoj kaj malsatoj, ĝemoj kaj luktoj!..
Sufiĉe! For momente tiu fatraso!
Pro l’ luno glaŭkas feece ĉiuj fruktoj
en hortoj de la nokto, kaj ni promenas
kie ekzistas nur dolĉaj korvoluptoj
kaj en la pomoj neniu verm’ obscenas!
Do sekvu ni la junulon subsalikan
kies meditojn facile ni divenas:
enspiras li la senpeke erotikan
etoson de l’ frideta ventetkareso
kaj rememoras kison por li unikan,
kaj la ekstazon de ŝia arda jeso.
Simbolas li futuron, kaj se la jaroj
tamen ne portos plezurojn de kermeso,
se liaj sonĝoj lante iĝos koŝmaroj,
nin ne koncernas tio hodiaŭ vespere:
ni sekvas lin al malplenaj trotuaroj
kaj altaj domoj kreskantaj pli severe
kaj stratlanternoj, kiuj malvarme stelas,
kaj ombroj, kiuj embuskas prakratere.
Li iras pluen, kaj liaj paŝoj celas
al sabla strando apud haven’ fiŝista,
kie la lun’ sur ĉielo karavelas
kaj ĵetas lumoŝaŭmon al hulo dista,
sur kiu mevoj blankaj luliĝe dormas
kaj eĉ l’ albatro jam ŝajnas neekzista.
Ĉi-nokte, tie, kruela vent’ ne ŝtormas,
ne pelas hurle ondgregojn timfrenezajn;
anstataŭ tio, arba ombro enormas,
brizo disblovas parfumojn anestezajn,
kaj sternas sin la futuro trankvilŝajna,
revante revojn momente preterpezajn,
sen antaŭscio pri elreviĝo ajna.
Kaj nun aŭroro po iom konturigas
la mondon, krokas per krajonpinto fajna
la silueton de masto, kiu tigas
el jaĥtobredo, oazo de l’ ondaro;
flavaj radioj matenaj gravurigas
la silueton de unusola laro
etendiĝanta sur la frida fono
de l’ oriento, super flustranta maro...
Alia tago, nova felietono.
Komencas sonoriĝi la vekhorloĝoj
en cent dometoj, en mil, en miliono;
post dormo milda, post ronkoj, post diboĉoj,
el litoj rampas nun homoj malrapidaj;
aŭdiĝas simfonio de vivaj voĉoj
murmuraj, raŭkaj, amemaj, grumblaj, ridaj,
kiu kresĉendas dum soras pli la suno,
kaj la junul’ per siaj kruroj rigidaj
sin trenas hejmen, ludilo de fortuno.
Ho dolĉa revo, futuro de feliĉo!
Naivo dolĉa de sopiranta juno!
Nokto izola, nokto de sindediĉo
strange ekstaza, kaj strange sen lascivo,
sed kun espero, fido kaj maturiĝo:
en mezo de la morto, promes’ pri vivo
            en morto                 viv’
                   en vivo        mort’
                        VIVO kaj MORTO
                                 MORTO
                                   KAJ
                                   VIV’

(1960)



FONTO: Auld, William. “Konĉerto por unu fingro kaj orkestro” (1960) en En Barko Senpilota: Plena Originala Poemaro [originale en Unufingraj Melodioj], red. Aldo de’ Giorgi (Pizo: Edistudio, 1987), p. 383-394. La strofo komencata per verso “Ni estas la mortintoj; ni akuzas” reaperis en antologio Sub la signo de socia muzo, red. William Auld & Stefan Maul; ilustris Georgo Kamaĉo (Antverpeno: Flandra Esperanto-Ligo, 1987), p. 67.


William Auld Memorial Page / En Memoro

Esperanto & Interlinguistics Study Guide / Retgvidilo pri Esperanto & Interlingvistiko


Home Page | Site Map | What's New | Coming Attractions | Book News
Bibliography | Mini-Bibliographies | Study Guides | Special Sections
My Writings | Other Authors' Texts | Philosophical Quotations
Blogs | Images & Sounds | External Links

CONTACT Ralph Dumain

Uploaded 9 June 2015

Site ©1999-2015 Ralph Dumain