Herman Gorter

Herman Gorter (1864-1927)

Dum sia juna aĝo li apartenis al la “Tachtiger beweging” (“okdekjara movado”), kiu strebis precizecon de sentesprimo subtilecon de versmuziko, originaleco kaj sincerecon de fantazio kaj precizecon en la esprimo de la ekstera realaĵo. Praktike ia “tachtigers” (okdekkelkanoj) sin okupis ĉefe pri naturo kaj amo. Ĉiuj ĉi tendencojn plej pure enkorpigis Gorter kaj la idealojn kaj la movado okdekkelka plej perfekte realigis. Lia verko plej konata estas “Mer” (‘Majo’), 1889.

El tiu periodo datiĝas ankaŭ la poemo “La neĝa reĝino”. Oni rimarkos, ke metrike ĝi ne estas tute regula. Sed la samajn malregulaĵojn havas ankaŭ la originalo.

Poste (1895) li iĝis socialisto kaj lian poezion ekdediĉis al la propagando de la socialismo. Laŭ formo ĝenerala lia poezio socialismo estas malpli sublima ol la individuisma. En multaj partoj la poezion tute sufokas la argumentado. Sed al [??] plej bonaj poemoj socialismaj la absoluta unueco de sento kaj konvinko donas forton malkutiman.

En tiu periodo li verkis la eposon “Pan” (1912, dua eldono tre pligrandigita en 1916), en kiu li, en la kadro de kompleta koncepto (laŭ lia propra klarigo historie-materiisma, sed kelkan tempon li estis Spinozano kaj ankaŭ lia poezio socialisma aspektas ofte panteisma) pentras la historion de la laboristaro, laŭ lia opinio la esencon de la historio homara, ilian mizeron sub la kapitalismo, ilian baraktadon, la revolucion socialisman okazontan laŭ lia opinio kaj finfine la estontan socion socialisman de kompleta harmonio inter la homoj.

En la parto pritraktanta la revolucion li surscenigas kelkajn revoluciantojn unuopajn motivantajn sian partoprenon al la revolucio, inter kiuj ankaŭ la poeto. Tiun fragmenton mi tradukis. Sendube per sia poeto li intencas sin mem.

Blovis la pordgardistoj per kornoj oraj,
Saltis sure la glaci’ la lumo trila,
Fajris la altaj arnaj turoj foraj,
Frapis la orienta vent’ falĉilon brila.

Piedoj viaj blankan neĝon levis.
L’ okuloj brulis: bluo super nub’;
La haroj, ora filigrano ŝvebis,
Svingataj manoj: ruĝa birda trup’.

Okuloj viaj fajris junaj oraj,
La sango ruĝapulse ĉirkaŭflugis,
L’ okuloj de l’ ĉiel’ respondis oraj,
Supere nuboj glaciŝaŭmaj flugis.

Frostegis — ĉu ne l’ akvo klarglaciis
Flanke, dum ĝi spegulis sub la sun’,
Ĉu ne l’ varmega lum’ dum preterglito kriis,
Rapidpiede pro la frosto-pun’?

L’ aero blurondvanga l’ orajn kornojn blovis,
Kiujn li ĉirkaŭprenis per la pugnostreĉ’,
L’ aero l’ eĥon vastan ne plu teni povis,
Disfrakasiĝis kaj disflugis blua neĝ’.

La mondo estis halo blanka, blua, luma,
En kies mezo lit’ de neĝo tintilanta,
L’ orkapon metis vi al lito cignopluma —
Ridanta kuŝis vi, sur la tuta kamp’, reĝino briladenta,
                                           manoblanka, dancĝojanta.